Журнал «ТАМЫР», №47, 2018 год.

Академик Лихачев біздің тақырып туралы ойланғанда былай деген екен:

Әрбір елдің өз Шығысы мен өз Батысы, өз Оңтүстігі мен өз Солтүстігі бар, және де бір елге Шығыс болған нәрсе оның көршілері үшін – Батыс. Бейбітшілік түрдегі көрші болудың мәні де сол емес пе – этникалық шекаралар шекараға құлып салынған саяси шекаралар болмауға тиіс, алуан түрлілік ешкімді кемсітпей, керісінше, байыту керек.

Біздің екінші шығарылымымыз осы алуан түрлілікке қазақ зиялыларының арасында алғашқылардың бірі боп барған Мағжан Жұмабаевтың поэзиясы жөнінде, немесе нақтырақ айтқанда біздің бүгінгі тақырыбымыз «Мағжан және орыс символизмі».

Мағжанның әдеби қалыптасуын екі кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезеңі 1912 жылы Қазанда шыққан Шолпан кітабына байланысты. Мұнда ол үйреншікті шығыстық үрдісте жазады, көбінесе Абайдың ықпалында болады.

Бірақ Абайдан айырмашылығы, Мағжан жас кезінен бастап Ресей отаршылдығына қарсы күрескер болып қалыптасады. Себебі егер Абай заманында Ресейден қазаққа білім, ғылым, өркениет тарайды деген иллюзия болса, Сперанскийдің реформасынан кейін Түркістан уалайатында орыс мұжықтары қаптап, қазақтың ең шұрайлы жерін тартып алып, патшалық Ресей өзінің отаршыл үстемдігін ашықтан ашық жүргізе бастады. Егер 19 ғасыр бойы қазақ бірен-саран орыстың шенеунігін ғана көрсе, енді орыстың араққа тойған мұжықтарынан теперіш көріп, олардың мүлде дос емес, басқыншы халық екеніне әбден көзін жеткізді. Сондықтан жас Мағжанның лирикалық кейіпкері бір жағынан білім, ғылым, биік шығармашылық мақсаттарын көксесе, екінші жағынан өз ұлтының отаршылдық бұғауындағы артта қалған халық екенін түсіне бастады. Міне, оның алғашқы ұстанымы осы аянышты халге халқының көзін ашу, оның ұлттық сана-сезімін оятып, ұлт азаттық күреске, еркіндікке, бостандыққа жетелеу болды. Бұл жағынан ол 1913 жылынан бастап «Қазақ» газеті айналасында топтасқан, кейін Алаш қозғалысын ұйымдастырған Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Алихан Бөкейханов ықпалында еді. Міржақып Дулатов тіпті оның үйінде тұрып оған дәріс берген мұғалімі болған. Орыс әдебиеті жөніндегі мағлұматты ол алғаш осы Міржақыптан алады. Міне, осы кезден бастап ол кейін «күміс ғасыр» деп аталған 20 ғасырдың басындағы орыс әдебиетіне ғашық болады.

Продолжить чтение

Ауэзхан Кодар, известный казахский писатель, поэт, философ, переводчик и драматург. (Казахстан, Астана)

Кульшат Медеуова, доктор философских наук, профессор кафедры философии ЕНУ имени Л.Н. Гумилева. (Казахстан, Астана)

Досмухамед Кшибеков, академик НАН, доктор философских наук. (Казахстан, Алматы)

Балтабек Умирьяев, исследователь компаративист. (Казахстан, Алматы)

Наталья Грякалова, доктор филологических наук, главный научный сотрудник, руководитель Группы по изданию академического Полного собрания сочинений и писем Александра Блока, член редколлегии данного издания, отв. редактор сборников «Александр Блок. Исследования и материалы». (Россия, Санкт-Петербург).

Оливье Конаржевский, французский дипломат, журналист, редактор, философ из Парижского университета-1 Пантеон-Сорбонна, работал советником полномочного представителя республики Татарстан во Французской республике. (Франция, Париж)

Danial Saari, writer, an expert in international relations. (Kazakhstan, Almaty)

Галия Мямешева. кандидат философских наук, доцент. (КНУ Гете, Казахстан, Алматы)

Алексей Грякалов. доктор философских наук, профессор, председатель жюри премии «Вторая навигация» Санкт-Петербургского философского общества. Член президиума Российского философского общества. Руководитель научно-образовательного центра «Философия современности и стратегии гуманитарной экспертизы». (Россия, Санкт-Петербург).

Гания Чагатаева, художник-акционист. (Казахстан, Алматы).

Орал Арукенова, магистр факультета филологии (КазНПУ им.Абая, Казахстан), литератор, писатель, переводчик. (Казахстан, Алматы).

Рупия Нуркатова, художница, участница выставок “Арт дискурс 97” (Алматы, 1997), “Патриотический проект Казахстан 2030”, “Street Art” (галерея “КОК СЕРЕК”, Алматы, 1998), “Линия красоты”, “Party Aina Line” (“Азия Арт+”, Алматы, 1999) Выставка “ Amor ed Eros” (галерея Вояджер, Алма-аты, 2000). С 1997г. – музыкальный ведущий на радио «Караван», певица МС, автор проекта ADAM&D.Soika. (Италия, Альба Адриатика)

Эльмира Ахметова, скульптор, кандидат искусствоведения, основатель художественной галереи им. Рысбека Ахметова (Казахстан, Алматы).

Татьяна Черток, казахстанская писательница, выпускница ОЛША (Казахстан, Алматы)

Лидия Кошутская, казахстанская писательница, филолог, преподавательница английского языка и выпускница ОЛША. Публиковалась в сборниках Литературной школы, альманахе Literra Nova и литературных журналах.

Зитта Султанбаева, художник, поэт, арт-критик, писательница и журналист. Первая персональная выставка ─ в 1993 году в Доме Кино. Кроме традиционной станковой графики активно работает в  самых разных жанрах современного искусства. В 2000 г. вместе с Абликимом Акмуллаевым создала арт-дуэт ZITABL. В 2016-м выпустила  книгу «Арт Атмосфера Алма-Аты». (Казахстан, Алматы)

Нуйлоп Нупис/Нурлан Султанбаев, казахстанский поэт, художник (Казахстан, Алматы).

Мария Арынова – аудармашы, тікелей француз тілінен қазақшаға аударады. (Қазақстан, Алматы)

Еділбек Дүйсенов, ақын, аудармашы (Қазақстан, Манғыстау)