Мартин ХАЙДЕГГГЕР. ӨЛЕҢ. Аударған Әуезхан ҚОДАР
Өлең туралы айту дегеніміз оның үстінде болу, демек, өлеңнің өзінен сырт тұру.
Қай қабілет, қай білім арқылы мұндай нәрсе жүзеге асады? Осы екеуінің біреуі де жоқ. Сондықтан өлең туралы айтуға талпыну өз-өзіңді асыра бағалаумен тең. Басқаша қалай болады?
Одан гөрі біз тек оның Өзгешелігі жөнінде, оның жатқан іргетасы жөнінде сөйлегенде ғана өлең туралы сөйлеудің мүмкіндігі қалады.
Ол үшін біз өлеңді қабылдай алсақ жеткілікті, ол бізге таныс болуға тиіс. Алайда іс жөнінде дастан немесе жырмен тек ақын ғана таныс. Өлең қалыбына сәйкес ол туралы тек ақындық әңгіме ғана айта алады. Онда ақын өлеңнің үстінен емес және өлең арқылы сөйлемейді. Ол өлеңнің өзгешелігін жаратады.
Алайда ол оны поэзияның өз борыш-міндетінен және тек оның өзінен жаратқанда ғана, онымен кездеседі.
Жалғыз ғана бір ерекше, тіпті, жұмбақ деуге болатын ақын бар. Оның аты – Гёльдерлин.
Бізге сөзі жетпеген, біздің тас-талқанымызды шығармаған, бізді ойсырата жеңе алмаған, әлдеде бізге жақын болатын түрі жоқ тек қана сол сияқты.
Гёльдерлин поэзиясында біз өлеңді ақынша өзімізден өткіземіз.
“Өлең” деген сөз оның екі мәнділігін көрсететін сөз.
“Өлең” туралы ойлағанда, әңгіме жалпы жыр жөнінде, өлең ұғымы жөнінде, әлем әдебиетіне жататын барлық өлеңдерге қатысты сияқты.
“Өлең” – бірақ ол, сонымен бірге, тағдырша бізге қатысты болғасын, өзіне біздің назарымызды аударған айырықша жыр болуы мүмкін, өйткені ол біз үшін тірлік етеді, біздің тағдырымызға ықпал етеді. Міне, біз соның ішінде, бұл туралы білсек те, білмесек те, оның ішіне кіруге дайынбыз ба, жоқ па, бәріне шыдаймыз.